0 Comments
What are we researching now? Department of Library Science, Faculty of Arts Chulalongkorn University20/3/2013 ![]() http://www.beyondaccess.net/wp-content/uploads/2012/05/20120508_171100.jpg In my opinion, Bangkokians need to read for their studies, working, and everyday lives. Reading, however, is not one of indispensable activities they do to support their city lifestyles. จากการที่กรุงเทพฯ ได้รับเลือกจากองค์การ Unesco ให้เป็นเมืองหนังสือโลก ประจำปี 2556 หลายคนคงอาจสงสัยว่าเมืองหลวงของเรามีสภาพการณ์สมกับการเป็น “เมืองหนังสือ” หรือยัง ซึ่งแต่ละคนก็คงมีภาพในใจทั้งในแง่บวกและลบ ขึ้นอยู่กับว่าจะใช้เกณฑ์หรือสิ่งใดมาตัดสินว่ากรุงเทพฯ สมควรเป็นเมืองหนังสือโลกหรือไม่ แต่ทั้งนี้คงต้องให้ผู้อ่านบล็อกทราบก่อนว่า การที่กรุงเทพฯ ได้รับเกียรตินี้เป็นเพราะ “ศักยภาพ” ในการพัฒนา “โครงการ” ส่งเสริมการอ่าน และ “การมีส่วนร่วมของประชาชน” ในการส่งเสริมให้เกิดวัฒนธรรมการอ่านของคนเมืองหลวง ซึ่งคณะกรรมการตัดสินของ Unesco ได้พิจารณาแล้วว่าเรา “มีอนาคต” นะครับ แต่แน่นอนการมองแบบนี้ก็ต้องอาศัยข้อมูลของ “สภาพการณ์” ในปัจจุบันมาพิจารณาประกอบด้วย โดยข้อมูลดังกล่าวก็มาจาก baseline data ที่อยู่ในเอกสาร proposal ที่เราเสนอไปนั่นเอง เมื่อมองถึงรากฐานวัฒนธรรมการอ่านของคนกรุงเทพฯ ต้องไม่ลืมว่าเมืองหลวงของประเทศเป็นศูนย์รวมทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี นะครับ แม้ว่าตามเมืองใหญ่ๆ ในภูมิภาคอื่นก็มีความเจริญเทียบเท่า (หรืออาจจะมากกว่า) ในหลายด้านก็ตาม แต่ภาคส่วนที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมการอ่านก็ยังกระจุกตัวในกรุงเทพฯ นะครับ ทั้งหน่วยงานการศึกษา สื่อสารมวลชน ธุรกิจหนังสือและสื่อการอ่าน ตลาดผู้อ่าน บริษัทที่เกี่ยวข้องกับ/ใช้ประโยชน์จากสารสนเทศ สมาคมวิชาชีพ ห้องสมุด พิพิธภัณฑ์ หอจดหมายเหตุ กิจกรรมส่งเสริมการขายและการอ่านที่มีสเกลใหญ่ ฯลฯ ถ้าถามว่ารากฐานวัฒนธรรมการอ่านของคนกรุงเทพฯ มาจากอะไร คำตอบที่พอจะนึกออกตอนนี้ก็คือ ด้วยความที่เมืองหลวงของเราเป็นแหล่งรวมของสถานศึกษา ตลาดงานที่สัมพันธ์กับการใช้ข้อมูล-ข่าวสาร หน่วยงานบริการสารสนเทศทงเชิงสาธารณะและเชิงพาณิชย์ ดังนั้น รากฐานวัฒนธรรมการอ่านของเราก็คงจะมาจากการเรียน (ในระบบ) การทำงาน และชีวิตประจำวันที่สามารถรับข้อมูล-ข่าวสารได้ง่ายและสะดวกครับ หรือกล่าวได้ว่าคนกรุงเทพฯ มีวัตถุประสงค์ในการอ่านหลายอย่าง จำแนกตามกลุ่มผู้อ่านครับ เช่น อ่านเพื่อเรียน อ่านเพื่อสอบ อ่านเพื่อสมัครงาน/หางาน อ่านเพื่อการทำงาน อ่านเพื่อรับข่าวสารในชีวิตประจำวัน เป็นต้น แต่ถ้าถามอย่างจริงจังว่า มีจำนวนมากน้อยเท่าไรที่อ่าน “เพื่อชีวิต” อันนี้ก็คงตอบได้ยากครับ อย่างผมเองหลายครั้งเลยที่ผมอ่านเพราะ “ความจำเป็น” ในหน้าที่การงาน มากกว่าอ่านเพราะ “อยากจะอ่าน” จากการสำรวจข้อมูลของ จิรวุฒิ หลอมประโคม (2554) เกี่ยวกับรูปแบบการดำเนินชีวิต (Lifestyles) ของผู้หญิงและผู้ชายวัยทำงานในเขตกรุงเทพฯ เพื่อแสวงหาโอกาสในการทำการตลาดตลอดจนนำเสนอสินค้าและบริการสู่ผู้บริโภควัยทำงานกลุ่มนี้ พบว่า เมื่อมีเวลาว่างจากการทำงานกลุ่มตัวอย่างวิจัยทั้งหญิงและชาย (อายุ 20-49 ปี หญิง 400 คน และชาย 400 คน) มักจัดสรรเวลาเพื่อดูรายการโทรทัศน์หรือชมภาพยนตร์ที่บ้าน ติดตามข่าวสารจากสื่อต่างๆ และออกไปเที่ยว ตามลำดับ ส่วนค่าเฉลี่ยของการอ่านหนังสือและนิตยสารไม่มากเท่ากับกิจกรรมทั้งสามกิจกรรมดังกล่าวมาแล้ว อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาความสนใจของผู้หญิงวัยทำงาน พบว่า โอกาสทางการตลาดสำหรับคนกลุ่มนี้คือ เรื่องบันเทิง สิ่งแวดล้อม การท่องเที่ยว สุขภาพ การพยากรณ์โชคชะตา และเครื่องแต่งกาย ขณะที่ผู้ชายวัยทำงานจะให้ความสนใจในเรื่องแฟชั่น สุขภาพ สินค้าไทย การอบรมสัมมนา และการพยากรณ์โชคชะตา ถึงแม้ข้อมูลเชิงประจักษ์ที่ผมยกมาเป็นตัวอย่างข้างต้นจะไม่ได้เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมการอ่านโดยตรง แต่ก็พอจะบอกเป็นนัยๆ ว่า การอ่านมิได้เป็นกิจกรรมหลักที่คนกรุงเทพฯ ที่อยู่ในวัยทำงานมีความสนใจ แต่หากมองในแง่ของการส่งเสริมการอ่านแล้ว การทราบรูปแบบการดำเนินชีวิตและความสนใจส่วนตัวเฉพาะกลุ่มก็น่าจะมีประโยชน์ไม่น้อยต่อการวางแผนเพื่อดำเนินการส่งเสริมการอ่าน และประคับประคองธุรกิจหนังสือและสื่อการอ่านได้มีโอกาสนำเสนอสินค้าและบริการที่สอดคล้องกับผู้อ่านแต่ละกลุ่มได้ เพราะไม่ว่าผู้บริโภคจะชอบอะไรเป็นพิเศษ ไม่ว่าจะเป็นข่าวสาร-ข้อมูล-สารสนเทศ-ความรู้ ก็สามารถนำไปมีส่วนเกี่ยวข้องกับกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันของผู้บริโภคได้เสมอ หากอิงกับผลวิจัยทางการตลาดที่ยกมาอ้างแล้ว ผมว่าคนกรุงเทพฯ มีวัฒนธรรมการอ่านเพื่อการเรียน การทำงาน และเพื่อรับข่าวสารในชีวิตประจำวันครับ แต่การอ่านมิได้เป็นกิจกรรมหลักหรือเป็นส่วนสำคัญในรูปแบบการดำเนินชีวิตที่ต้องสนใจในลำดับต้นๆ รายการอ้างอิง จิรวุฒิ หลอมประโคม. (2554). "รูปแบบการดำเนินชีวิตของผู้หญิงและผู้ชายวัยทำงานในเขตกรุงเทพมหานคร กับโอกาสทางการตลาด." วารสารเกษตศาสตร์ธุรกิจประยุกต์ 5 (มิถุนายน): 13-30. |
Archives
December 2015
Categories
All
|